Realiseer u wat u echt in huis heeft

Diederik Samsom (1971)

Tweede Kamerlid voor de PvdA

Koninklijke Hoogheid, beste Máxima

Ik ben een overtuigd republikein. Hoe klein ook de macht nog is, die in onze grondwet aan het staatshoofd is toebedeeld, ook dat laatste restje stuit me tegen de borst. Formele macht hoort in onze democratie niet overerfbaar te zijn.

Ik wil u wel bekennen dat ik aan het realiseren van deze overtuiging nooit veel werk heb besteed. Enerzijds omdat er in onze samenleving nogal veel en veel grotere misstanden bestaan dan een erfelijk koningschap. Ten tweede omdat ik, en velen met mij, lange tijd in de vaste veronderstelling verkeerde dat de constitutionele monarchie zijn beste tijd had gehad en vanzelf zou verdwijnen. Gedurende zijn puber- en studentenjaren ontpopte onze prins Pils zich als de hoop van menig republikein in Nederland. Weldra zou het koningshuis onder zijn eigen gewicht bezwijken.

Totdat u ten tonele verscheen. Mooi, charmant, intelligent, Zuid-Amerikaans, tango. In republikeinse kringen konden al snel de eerste hangende kopjes worden gesignaleerd. Die verdraaide Oranjes flikten het weer. Iedere keer wanneer een Willem het koningshuis zo goed als zeker te gronde zou richten, werd een reddende vrouw opgeduikeld. Maar ik capituleerde niet. Ook niet toen u bij de bekendmaking van de verloving de beroemde passage over uw vader uitsprak. Ingestudeerd dacht ik. Daar trap ik natuurlijk niet in. Maar al enkele minuten later was ik gedwongen de witte vlag te hijsen. Bij dé vraag. De vraag aan uw aanstaande echtgenoot over het instemmend citeren uit een brief van nota bene Jorge Videla zelf. Hij aarzelde, zei wat obligaats en toen schoot u te hulp: ‘Hij was een beetje dom.’ Met die goed geplaatste liefdevolle bestraffing op dat cruciale moment ramde u in drie seconden iedere republikeinse hoop de grond in. De republikeinse ambities konden weer voor jaren in de vrieskist.

Uw echtgenoot presteert aan uw zijde beter, ontstijgt de verwrongen mimiek en houten motoriek, leest steeds minder lesjes op, en spreekt steeds bevlogener over zaken die de essentie raken: schone energie, ons klimaat, zoetwatervoorraden. Al was u maar half de vrouw die u bent, dan zou dat nog genoeg zijn om het koningshuis voor de ondergang te behoeden. Voor ons, republikeinen is het dan ook dramatisch om te beseffen dat de helft van uw genenpakket alweer in de volgende troonopvolger zit. Voor minstens twee generaties houdt u het schip der Oranjes drijvend.

Ik geef me dus gewonnen. Maar niet geheel onvoorwaardelijk. Nu u mij met uw verpletterende entree op het Nederlandse toneel heeft beroofd van het republikeinse ideaal, verwacht ik dat u diezelfde capaciteiten niet alleen wilt inzetten voor het redden van de Oranjedynastie, maar ook voor de goede zaak.

En dan bedoel ik meer dan het wat clichématige doortrekken van uw bankierscarrière naar een ambassadeursfunctie voor microkredieten. En meer dan de representatieve optredens bij openingen en uitreikingen.

Realiseert u zich wat u echt in huis heeft. U combineert een door uzelf moedig afgeschudde achtergrond, de kringen van de Argentijnse junta, met een koninklijke verbintenis aan een land dat het streven internationale rechtsorde in de grondwet heeft verankerd. Daarmee bent u de ideale ambassadrice voor mensenrechten en vrijheid. Aung San Suu Kyi en het Birmese volk hebben u nodig. De Iraanse vrijheidsstrijd heeft u nodig. De Wit-Russen hebben u nodig. De Tibetanen hebben u nodig. Sta op voor mensenrechten, houdt vlammende betogen tegen onderdrukking, ondersteun de vrijheidsstrijders. Dreig de premier, als ie weer eens te benepen is om de Dalai Lama te ontvangen, dat u het desnoods zelf doet. Hij zal het u niet weigeren. Het parlement zal vast af en toe zijn wenkbrauwen optrekken wanneer u iets te idealistisch langs de randen van het buitenlands beleid schrijdt, maar als ik zie welke strapatsen uw opa werden vergeven door links, dan ga ik ervan uit dat u op uw beurt door rechts geen strobreed in de weg wordt gelegd. Ga uw koninklijke gang.

Zolang de meerwaarde van de monarchie gezocht moet worden in de eensgezindheid die het Nederlandse volk al zaklopend op Koninginnedag uitstraalt, blijf ik een republikein, zij het een betrekkelijk kansloze zolang u de koninklijke scepter zwaait. Maar mocht u uw nek uitsteken en met uw invloed – die u in mijn ogen niet had mogen hebben – mijn ongelijk bewijzen, dan lever ik persoonlijk mijn lidmaatschapskaart van het Republikeins Genootschap bij u in en dansen we er samen een tango op.

Met hoogachtende groet,

Diederik Samsom